แม่ไม้ที่ดี ก็เป็นแหล่งเมล็ดไม้ได้
ทางเลือกสำหรับเกษตรกรที่ไม่มีแหล่งเมล็ดคุณภาพ คือ การคัดเลือกแม่ไม้ที่มีลักษณะดี สมบูรณ์ แข็งแรง เป็นแหล่งเมล็ดได้เช่นกัน โดยมีหลักการในการเก็บเมล็ด เพื่อให้ได้เมล็ดคุณภาพดี ดังนี้
1 คัดเลือกลักษณะแม่ไม้ตามวัตถุประสงค์ของการใช้งาน เช่น การใช้ประโยชน์เนื้อไม้ ต้องเลือกต้นที่มีลำต้นเปลาตรง การแตกของกิ่งแรกสูงไม่ต่ำกว่า 5 เมตร เพื่อให้ได้ไม้ซุงสำหรับการก่อสร้าง กิ่งไม่ใหญ่มากและตั้งฉากกับลำต้น เพื่อให้มีตำหนิของตาในเนื้อไม้น้อยสุด
2 คัดเลือกต้นที่มีสุขภาพดี แข็งแรง ปลอดจากโรคและแมลงทำลาย
3 เก็บเมล็ดจากทุกส่วนของเรือนยอด โดยเฉพาะตอนกลางของลำต้น ซึ่งเมล็ดบริเวณนี้มีโอกาสผสมพันธุ์กับต้นอื่นๆ จึงมีความหลากหลายของลักษณะทางพันธุกรรมสูง
4 ไม่เก็บเมล็ดจากต้นไม้ที่อยู่กันเป็นกลุ่ม เนื่องจากต้นเหล่านั้นเป็นเครือญาติกัน ควรเลือกเก็บเมล็ดจากต้นที่แข็งแรงเพียงต้นเดียว แล้วไปเลือกจากกลุ่มอื่น ซึ่งอยู่ห่างกันประมาณ 100 เมตร
5 ไม่เก็บเมล็ดจากต้นที่อยู่โดดเดี่ยว แม้จะมีเมล็ดมากก็ตาม เนื่องจากเมล็ดที่เกิดขึ้นนั้นเกิดจากการผสมตัวเอง จึงมีลักษณะทางพันธุกรรมด้อยลง เปรียบได้กับคนที่แต่งงานกันเองในครอบครัว หรือในเครือญาติใกล้ชิด
6 ควรเก็บเมล็ดในช่วงที่ต้นไม้ให้ผลผลิตเมล็ดมากสุด การเก็บเมล็ดในช่วงต้นหรือปลายฤดูกาล จะได้เมล็ดที่เกิดจากการผสมตัวเอง นอกจากนี้ในช่วงปลายฤดูเมล็ดมักถูกทำลายด้วยโรคและแมลง
# สำนักวิจัยและพัฒนาการป่าไม้ กรมป่าไม้
